Beş yaşından büyük çocuğun, üç ay süre ile haftada en az iki kez çamaşırına, yatağına ya da başka bir yere istemsiz olarak idrar kaçırması.
Neden: Ailevi (genetik) yatkınlık. Yapılan araştırmalara göre alt ıslatmada genetik faktörler önemli bir nedendir. Eğer ebeveynin sadece birinde geçmişte ya da hâlen devam eden alt ıslatma eylemi varsa çocukta olma ihtimali % 45, her iki ebeveynde de varsa % 70 oranındadır.
Davranış Reçetesi: İlk adım olarak çocuğun bir çocuk doktoru, ürolog veya nefrolog tarafından tıbbi muayeneden geçirilmesi sağlanmalı. Böylece problemin organik bir bozukluktan kaynaklanıp kaynaklanmadığı tespit edilerek, doktor gözetiminde uygun olan tedavi metodu uygulanmalı. Ebeveyn kendilerinde devam eden veya geçmişte böyle bir rahatsızlık öyküsü varsa bu durumu mutlaka hekime bildirmeli. Ayrıca bu denli vakalarda çocuğun iyileşme sürecinin ebeveyne benzer seyir gösterdiği de bilinmeli.
Neden: Çocukta merkezi sinir sistemi bozuklukları, idrar yolu enfeksiyonu, kas kontrolünün gecikmesi, böbrek ve boşaltım sistemindeki rahatsızlıklar, şeker hastalığı, kabızlık, besin alerjisi, epilepsi, zihinsel gelişim geriliği, geniz eti gibi fiziksel rahatsızlıkların varlığı.
Davranış Reçetesi: Öncelikle çocuğun, çocuk doktoru, ürolog veya nefrolog tarafından fiziki muayeneden geçirilmesi sağlanmalı. Ebeveyn bu problemi “Nasıl olsa geçer.” düşüncesiyle göz ardı etmemeli. “Ayıp, biraz tut, eve gidince yaparsın.” gibi mesane bozukluğuna yol açabilecek tutumlardan uzak durulmalı. Aksine çocuğun tuvaleti gelir gelmez hemen yapması yönünde teşvik edilmeli. Çocuğa tuvalet ihtiyacını ayakta değil, oturarak gidermesi öğretilmeli. Temizlik ve hijyen kurallarına dikkat edilmeli. Çocuğun bol su içmesi sağlanmalı. Oyun amaçlı da olsa arkadaşlarının çocuğun sırtına binmesine ve ağır kaldırmasına engel olunmalı. Ayrıca çocuğun gece kalkıp tuvalete gitmesi kesin bir hedef olarak belirlenerek tuvalete ulaşması kolaylaştırılmalı. Çocuk kuru kalma sorumluluğunu kendi üzerine almalı. Sabah elbise, pijama temizliğine çocuğun da aktif katılımı sağlanmalı.
Neden: Tuvalet eğitimini tamamlamış olan çocuğun, yeni bir kardeşinin doğumuyla birlikte kardeşine yönelen ilgi ve sevgiyi kıskanıp, ilgi çekme ve sevilme amacıyla bir tür regresyon (gerileme) belirtisiyle bu duruma tepki göstermesi.
Davranış Reçetesi: Yeni bir kardeş dünyaya gelmeden önce büyük çocuk, ebeveyn tarafından psikolojik olarak yeni duruma hazırlanmalı. Yeni doğan kardeşine niçin daha çok ilgi ve şefkat gösterilmesi gerektiği mantıklı bir şekilde anlatılmalı. Yeni kardeş doğduğunda büyük çocuğa çok istediği bir hediye alınmalı. Doğumdan sonra da anne-baba ve diğer aile çevresi tarafından büyük çocuk ihmal edilmemeli. Her hâlükârda büyük çocuğa da dikkat edilip özel zaman ayrılarak mutlaka ilgi ve sevgi gösterilmeye devam edilmeli.
–
Neden: Aşırı koruyucu ailelerde anne-babanın çocuğa aşırı sevgi ve hoşgörü göstererek olgunlaşmasına fırsat vermemesi ve taviz göstermesi sonucu, çocuğun bebek gibi kalarak sevilme ve ilgi çekme isteği.
Davranış Reçetesi: Anne-baba çocuğun yaş ve gelişim seviyesine uygun davranmalı. Çocuğa olan ilgi ve sevgi alt ıslatma problemine aşırı tolerans gösterilerek ifade edilmemeli. Çocuğun alt ıslatmasına karşı aşırı taviz gösterilerek problemin daha da pekişmesine ve alışkanlığa dönüşmesine neden olunmamalı. Çocuğa kesinlikle bez bağlanmamalı. Akşam çocuğu bezleyip sabah da bezi sevecen ifadelerle değiştirilmemeli. Ebeveyn bu konuda kendilerini çocuklarına kullandırmamaya özen göstermeli. Anne-baba ve diğer yetişkinler bu konuda kararlı ve tutarlı davranmalı.
–
Neden: Çocuğun anne-baba arasındaki geçimsizlik veya boşanma, kreşe veya okula başlama, yeni bir eve taşınma, sevilen bir yakının ölümü, kronik hastalık, akademik başarısızlık, kötü muameleye maruz kalma, ruhi travmalar, tabii afetler gibi zorlu hayat şartlarının ortaya çıkardığı stres durumlarına verdiği dolaylı tepki.
Davranış Reçetesi: Çocuğun hayatında herhangi bir stres etkeni olup olmadığı değerlendirilmeli. Eğer varsa öncelikle bu stres etkeni ortadan kaldırılmalı. Ebeveyn, çocukların yanında münakaşa etmemeli. Aile içi tartışmalarda çocuğa hakem rolü yüklememeli. Çocuğa korku, şiddet ve gerilim içerikli film, dizi ve programlar seyrettirilmemeli. Çocuğun şok ve travmalardan uzak rutin bir ortamda hayatına devam etmesi sağlanmaya çalışılmalı. Anne-baba her daim çocuğa güven vererek sevgi ve ilgi ile yaklaşmalı.
–
Neden: Duygusal açıdan ihmal edilen çocuğun, ailesine sevgi ve ilgi ihtiyacını dolaylı yönden ifade etmesi.
Davranış Reçetesi: Çocuğun sevgi ve ilgi ihtiyacı onun en doğal hakkıdır. Ancak çocukla kuru kalmayı başardığı zamanlarda daha çok ilgilenilmeli. Anne-baba her çocuğa, her gün en az on beş dakika özel zaman ayırarak duygularını paylaşmalı. Çocukla birlikte oyun oynama, kitap okuma, tiyatro, gezi gibi faaliyetler yapılmalı. Ebeveyn çocukla bol bol tensel temasta bulunarak sevgi, şefkat ve ilgi ihtiyacını karşılamaya çalışmalı.
–
Neden: Tuvalet eğitimine erken başlanması ya da tuvalet eğitiminin ihmal edilerek geç kalınması nedeniyle ebeveynin bu konuda zamanlama hatası yapması.
Davranış Reçetesi: Çocuğa doğduğu günden itibaren uygun bakım verilip, altını ıslatınca derhal değiştirilerek, kuru kalma ve temizlikten haz duyma alışkanlığı kazandırılmalı. Tuvalet eğitimine çocuğun sfinkter (kas) üzerinde denetim kazanmaya başladığı 1,5-2 yaş civarında başlanmalı. Çocuk yürüyebiliyorsa, basit kelimelerle konuşuyorsa, basit emirleri yapıyorsa, en az iki saat kuru kalabiliyorsa, oturağa ilgiliyse tuvalet eğitimine hazır olduğu bilinmeli. Tuvalet eğitimi 3 yaşından sonraya bırakılarak geç kalınmamalı. Yeterli kas gelişiminden sonra çocuk, aralıklarla tuvalete götürülüp tuvaletini uygun yere yapması teşvik edilmeli. Çocuk gece tuvalete kaldırıldığında tam uyanık olmasına dikkat edilmeli. Ayrıca uzun süre bez kullanılması kas kontrolünü geciktireceğinden çocuk tuvaletini söylemeye başlar başlamaz geceleri de bezsiz yatırılmalı.
–
Neden: Aşırı temiz ve titiz ebeveyn tarafından çocuğa tuvalet alışkanlığı kazandırmak için uygulanan baskıcı, zorlayıcı ve inatlaşmaya dayalı bir tuvalet eğitimi ile alt ıslatmaya yönelik ağır cezaların verilmesi.
Davranış Reçetesi: Tuvalet eğitimi sürecinde çocuğu korku ve endişeye sevk edecek ceza, dayak ve utandırıcı tutumlardan uzak durulmalı. Asla cinsel uzva yönelik ceza verilmemeli veya dolaylı da olsa ceza verme ima edilmemeli. Baskı, şiddet ve her türlü cezanın çocuğun kaygısını daha da artırarak alt ıslatma probleminin uzun süre devam etmesine neden olacağı unutulmamalı.
–
Neden: Çocuğun akşam yemeğinden sonra aşırı miktarda sıvı veya kafein içeren içecek (çay, kahve, kola) tüketmesi.
Davranış Reçetesi: Fizyolojik kökenli alt ıslatmalarda, uyku saatinden 2-3 saat önce ve uyku aralarında çocuğa çok sulu, tuzlu gıdalar ile içecek verilmemeli. Bu konunun inatlaşmaya dönüşmemesi için sıvı kısıtlamasında sorumluluk çocuğa bırakılmalı. Kafein, idrarı artıran bir madde olduğundan alt ıslatma problemi olan çocuğa kafein içeren içecekler (çay, kahve, kola) verilmemeli. Çocuğun incinmemesi için sıvı kısıtlaması konusunda diğer kardeşler ve aile üyeleri de bilgilendirilmeli. Çocuğun yatmadan önce mutlaka tuvalet ihtiyacını gidermesi sağlanmalı.
–
Neden: Çocuğun ayaklarını veya belini üşütmesi.
Davranış Reçetesi: Çocuk soğuk algınlığına karşı korunarak özellikle ayaklarının üşütülmemesine dikkat edilmeli. Ayakları daima sıcak tutulmalı. Gece kıyafetleri mevsime uygun olmalı. Geceleri iyi örtünmesi, belini açıp üşütmemesi için ebeveyn tedbir almalı. (Yatağı ısıtmak için elektrikli battaniye kullanılabilir.) Yatmadan evvel çocuğun yatağının ısısının normal olması sağlanmalı.
–
Neden: Çocuğun benlik saygısının ve özgüveninin düşük olması sonucu geç olgunlaşması nedeniyle yaşıtlarından küçük kalma isteği.
Davranış Reçetesi: Çocuk küçümsenerek dalga geçilmemeli. Kardeşi veya akranlarıyla kıyaslanmamalı. Çocuğun eksiklikleri veya hataları başkalarının yanında dile getirilerek çocuk utandırılmamalı. İlgi ve yetenekleri göz önünde bulundurularak çocuğun kendini ifade edebileceği spor, sanat ve sosyal alanlardaki etkinliklere yönlendirilmeli.
Neden: Yanlış tuvalet eğitimi veya fizyolojik nedenli idrar torbası darlığı.
Davranış Reçetesi: Mesane darlığı problemi, doktor tarafından ultrason yöntemi ile rahatlıkla tespit edilebilmektedir. Çocuk, 8 yaşından büyükse gündüz çocukla mesane kapasitesi artırma çalışması yapılmalı. Çocuk, tuvalete gitmeden önce iyice sıkışık duruma gelmesi tembihlenmeli. Böylece, ne kadar çok sıkışırsa idrar torbasına o kadar çok idrar dolar ve torba o derece genişler. İdrar torbası normal kapasiteye ulaştığında da problem ortadan kalkar.
Bir diğer reçete ise takvim yöntemidir. Uygulamada çocuğun motive edilmesi, sıcak ilişki, anlayış, destek ve güven ilk adım olmalı. Çocuk, bir kâğıda yan yana yağmurlu bir hava resmiyle güneşli bir hava resmi çizmeli. Altını ıslattığında yağmurlu hava resmini, ıslatmadığında ise güneşli hava resminin altına işaret koymalı. İşaretleme işlemi, kesinlikle çocuğun kendisi tarafından yapılmalı. Bir ay sonra güneşli hava resminin altındaki işaretler fazla ise çocuk ödüllendirilmeli. (Takvim yöntemi için yaş sınırlaması yoktur.)