Çocuğun dört yaşını geçmiş olmasına rağmen sesleri, heceleri ya da kelimeleri doğru ve anlaşılır şekilde çıkaramaması. Dinleyicinin, konuşma seslerini atlanmış, yer değiştirmiş, ekleme veya çarpıtma yapılmış gibi algılaması. Çocuğun çıkardığı seslerin aynı yaş grubundaki çocukların çıkardığı seslerden belirgin farklılık göstererek anlaşılmaz ve dikkat çekici olması.
Neden: Yapısal, görevsel veya psikolojik problemler.
Davranış Reçetesi: Çocuğun probleminin giderilmesi için öncelikle tanılama yapılıp nedeni doğru tespit edilmeli. Aile, bulunduğu yerdeki RAM’a (Rehberlik ve Araştırma Merkezi) giderek çocuğa artikülâsyon testi yaptırmalı. Ayrıca hastanelerdeki K.B.B. bölümleri ile Dil ve Konuşma Bozukluğu ünitelerinden bu konuda yardım almalı. Test ve inceleme neticesine göre artikülâsyon bozukluğu yapısal, görevsel veya psikolojik nedenlerin hangisinden kaynaklanıyorsa o nedene yönelik çözüm aranmalı.
Neden: Çocuğun ağız içi, dudak, dil, çene, damak gibi konuşma organlarındaki şekil ve işlev bozuklukları.
Davranış Reçetesi: Çocuğun 2,5 yaşından sonra emzik veya biberon kullanmasına izin verilmemeli. Aile çocuğun ağız, çene, dil, dudak, damak gibi konuşma organlarındaki kasları çalıştırma egzersizi yaptırmalı. Bu etkinlikler çocuğa oyun gibi yaptırılmalı. Bu çalışmalar; kibrit, mum söndürme, kâğıt üfleme, pervane döndürme, sabun köpüğüyle balon yapma, yanağı şişirip bastırma çalışmaları. Dili aşağı, yukarı, sağa, sola uzatma, ağız içinde dolaştırma, dışarı çıkarıp içeri çekme, dudaklara reçel, bal sürüp yalama, dudakları enlemesine, uzunlamasına açma kapama. Dişleri birbirine vurma. Sakız çiğneme, ıslık çalma, a-o seslerini yuvarlama hareketi. Ayna karşısında doğru sesi çıkarma çalışması. Tekerleme çalışmaları.
Neden: Çocukta işitme kaybı olması.
Davranış Reçetesi: Çocuk, sözlü bir kelimeyi öğrenmeden önce onu duyar. Bu nedenle konuşma için işitme organının sağlıklı olması önemlidir. Aile çocukta işitme kaybı olabileceğinden şüphe ediyorsa gecikmeden K.B.B. doktoruna müracaat ederek çocuğun odyometrik muayenesini yaptırmalı. Artikülâsyon bozukluğu işitme engeline bağlı ise doktor kontrolünde çocuğun işitme cihazı kullanması sağlanmalı. Ayrıca çocuğun konuşma terapistinden yardım almasının da gerekebileceği bilinmeli.
Neden: Çocuğun zihin düzeyinin konuşmayı zamanında ve doğru kazanabilmesi için yeterli olmaması nedeniyle işittiklerini beyin aracılığıyla anlayıp düşüncelerini, kelime ve sembollere çevirememesi.
Davranış Reçetesi: Çocuğun zihin düzeyi konuşmayı zamanında ve doğru kazanabilmesini etkiler. Zekâ düzeyi düşük çocuklarda zekâ seviyesine göre tedavi düzenlenerek çocuğun mevcut kapasitesinden maksimum seviyede yararlanılmalı. Bunun için aile, bulunduğu yerdeki RAM’a ya da hastanelerdeki çocuk ve ergen psikiyatri bölümlerine müracaat ederek, çocuğun zekâ seviyesini tespit ettirmeli. Çocuk, okul çağında ise kaynaştırma eğitimine alınarak bireysel destek sağlanmalı Bu konuda aile, sınıf öğretmeni ve okul psikolojik danışmanı ile işbirliği içerisinde olmalı.
Neden: Evde yabancı dil konuşulması nedeniyle konuşulan dilin farklı ve yetersiz olması. Konuşmayı kazanma ve pekiştirme döneminde çocukla ilgilenecek bir yetişkinin olmaması. Çocuğa konuşma öğretmek için yanlış yöntem uygulanması gibi nedenlerle konuşma organlarının tam sağlıklı olduğu halde görevini tam ve sağlıklı şekilde yerine getirememesi.
Davranış Reçetesi: Öncelikle çocuk problemin varlığının farkına vardırılıp tedaviye istekli hâle getirilmeli. Ardından çocuğun yanlış çıkardığı sesler, beraberce listelenerek aşağıdaki aşamalar takip edilmeli.
- Aşama: Çocuk, yanlış çıkardığı sesin işitme merkezinde yer etmesi için doğrusunu çokça dinlemeli.
- Aşama: Ele alınan sesin doğru telaffuz edilerek okunması ile çocuğun dikkati doğru sese çekilmeli.
- Aşama: Ayna karşısında doğru sesi çıkarma çalışması yapılmalı. (Doğru sesi önce ebeveyn okur, sonra çocuktan okuması istenir.)
- Aşama: Hece ve kelime çalışmaları ile doğru sesin cümle içinde kullanılması çalışmaları yapılmalı.
- Aşama: Atasözü, deyimler ve tekerlemeler gibi karmaşık kelime çalışmaları yapılmalı.
Ebeveyn, bu çalışmalar esnasında sevecen ve sabırlı olmalı. Çalışmaları mümkün mertebe oyunlaştırmalı. Çocuk, doğru çıkardığı sesler için ödüllendirilmeli. Çocuk, suçlanarak isteği ve kendine güveni zedelenmemeli.
Neden: Sesin kelime içerisindeki yerinin yanlış öğrenilmesi. (Fonksiyonel bozukluk)
Davranış Reçetesi: Hangi seslerde problem olduğu, bozukluğun çeşidi ve bozuk sesin kelime içerisindeki yeri ile bozukluğun derecesini tespit etmek için çocuk testten geçirilmeli. Ardından yukarıdaki davranış reçetesinde ifade edilen aşamalar takip edilmeli.
Neden: Çocuğun duygusal bir çatışma içinde olması. Sevgi ve şefkat ihtiyacının karşılan(a)mayışı. Anne-baba arasındaki geçimsizlik, maddi sorunlar, göç, kardeş kıskançlığı, trafik kazası, korkutulma gibi psikolojik problemlerin varlığı.
Davranış Reçetesi: Ebeveyn tarafından bu problemlerin varlığı hiçbir zaman hafife alınmamalı. Aile, mevcut problemlerin çözümüne yönelik ciddi çaba harcamalı. Ailenin birinci vazifesi her hâlükârda çocuğa ilgi, sevgi ve güven vermek olmalı. Ebeveyn, aile atmosferinde sevgi rüzgârları estirmek için azami gayret göstermeli.
Neden: Ailenin çocukla sesleri ve kelimeleri doğru telaffuz ederek, sürekli ve kaliteli bir şekilde konuşmaması. Çocuğun gün içinde çok fazla televizyon seyretmesi.
Davranış Reçetesi: Çocuklar doğru ve güzel konuşmayı işitme yolu ile kazandıklarına göre ebeveyn onlara iyi örnekler sunmalı. Aile, konuşmayan çocukla sözlü konuşmayı kesmemeli, konuşmaya devam etmeli. Çocukla yüzüne bakarak, işitebileceği tonda, kısa ve basit cümleler kurarak, anlaşılır tarzda konuşulmalı. Ona öğretilecek her şeyin veya istediği nesnenin adı söylenerek verilmeli. Çocuk mümkün mertebe işaretle anlatmaya ve konuşmaya alıştırılmamalı. Çocuk için konuşma hoşlanacağı bir uğraş hâline getirilmeli. Küçük yaşlardan itibaren çocuğa kitap okunmalı. Çocuğun bu konudaki başarıları ödüllendirilmeli. Artikülâsyon bozukluğu olan çocuk okula gidiyorsa sınıf ve branş öğretmenlerine bilgi verilerek destek sağlanmalı. Anne-baba artikülâsyon bozukluğunun uygun bir konuşma eğitimiyle düzelebilen bir bozukluk olduğunu bilmeli.